martes, 24 de xaneiro de 2017

Renace das súas cinzas o Castro da Cidá


“Q'a libre Boyana
De nos ouza e fale;
E digan os castros,
E digan os vales,
E os pinos de Suevia
Q'os céfiros branden:
Certo, este hé dos fortes,
Que nobres combáten;
E leva grabado,
Na testa radiante,
Cal fero lostrégo, grandioso e sublíme,
O sello dos grandes”
Eduardo Pondal, Queixumes dos pinos

Este pasado mes de novembro, xusto denantes de arribar até o Faro do Cabo Corrubedo, achegámonos até un dos recunchos máis históricos e senlleiros do concello coruñés de Ribeira; o Castro da Cidá. Este poboado castrexo, que conta con máis de 2.500 anos de historia, localízase sobre dun cumio da parroquia de San Paio de Carreira dende o que se albisca unha impresionante panorámica do Parque Natural das Dunas de Corrubedo e da entrada da Ría de Arousa. Ascendemos os pouco máis de 200 metros de altitude do Monte do Castro, e denantes mesmo de achegármonos á cima, quedariamos fascinados con aquel enorme penedo coñecido como a Pedra da Rá, así como ca espectacular i engaiolante paisaxe, aquel perfecto balcón natural sobre do Atlántico que se albiscaba xusto detrás. 


Semella máis que evidente que esta elevada i estratéxica paraxe constituía un lugar perfecto para o asentamento dunha gran comunidade castrexa. Dende eiquí, aqueles habitantes da Idade do Ferro posuían unha privilexiada visión sobre de contorna que os arrodeaba e até sobre das terras que se perdían alén do horizonte.  Achegámonos até estoutra cima do Barbanza, até estoutro outeiro onde se localizan as ruínas deste castro recentemente escavado, deste castro fortificado que até non fai moito ficaba asolagado baixo da húmida i enraizada cortiza terrestre. 


Á fin estabamos a pisar o chan dos nosos devanceiros, o pétreo chan do elevado e impoñente Castro da Cidá, un gran asentamento castrexo arrodeado por tres liñas de murallas que se erixe sobre do mar e sobre das terras da contorna. Nada máis penetrar pola muralla superior desta impresionante cidade en ruínas, puidemos albiscar pequenas vivendas de planta circular, cuadrangular e algunha que outra rectangular con vértices redondeados.  O conxunto arqueolóxico abrangue uns aproximados 20.000 metros cadrados, mais somentes sería escavada unha pequena parte. 


Este castro foi erixido sobre a rudeza dun afloramento granítico, sobre a núa osamenta da terra. Aínda se poden ollar as cicatrices do pasado nas rochas que arrodean hoxe en día o vértice xeodésico. Naquelas rochas achamos pías rabuñadas na pedra, algunhas delas con desaugadoiros, que aínda contiñan auga, que aínda reflectían as infindas cores do ceo. Por outra banda, tamén puidemos observar marcas de cuñas na rocha que, coma trabadas de xigante, testemuñan a extracción masiva de pedra para a construción levada a cabo entrámbolos anos 50 e 80 do pasado século XX, Este castro segue a ser obxecto de estudo, polo que é bastante probable que nun futuro non moi afastado se continúen a realizar traballos arqueolóxicos. 


Malia que os traballos se levaron a cabo en tan somentes 750 metros cadrados dos 20.000 totais, tanto o número de cabanas achadas, unhas 15, como a superficie total do castro; fai pensar aos arqueólogos que se trata dun conxunto dun tamaño similar ao veciño Castro de Baroña. Segundo relata Miguel Vidal, que dirixiu os traballos arqueolóxicos, neste Castro da Cidá puideron chegar a ter cohabitado preto dun cento de persoas. Na segunda fase de escavacións, sairían á luz cinco pezas de pasta vítrea que segundo Vidal puideron formar parte dunha pulseira ou dun colar. Oxalá poidan ter continuidade estas tarefas arqueolóxicas no futuro, oxalá se siga a investigar sobre deste importante castro que até fai cousa dun par de anos ficaba baixo dun manto de toxos e silvas, na máis escura e profunda sima da nosa memoria colectiva.


Despedímonos destoutro castro galego albiscando no horizonte o Areal do Vilar, Aguiño, Sálvora, O Grove, Corrubedo; a inmensidade do mar da Arousa Norte e a monumentalidade destes montes antergos que conforman a erma e impoñente Serra do Barbanza

martes, 17 de xaneiro de 2017

Os gravados do Outeiro do Filladuiro


“Ando polos carreiros do monte d'Alén,
nas ladeiras e nas beiras dos regueiros,
e entre os muros dos prados caídos,
subo no medio das laxes e outeiros
atallo polo monte de xestas e pinos,
onde cabei unha estivada de centeo
pra reencontrar o eco de meus asubíos.

Ando por entre as pedras de suavela e
nos carreiros feitos polos gandeiros,
piso nas pedras que eu sentei un día
axexando alá encima o coto de Bernalda,
vexo o Sol nacer, peseniño, nos outeiros,
alumeando o camiño dos meus pasos
pra encontrar as bágoas que eu chorei”
Manuel Diz Ramos, Poemas na emigración

Este pasado outono apoderármonos dos ardentes raios do crepúsculo para sacar á luz as laxes escritas polos nosos máis remotos devanceiros. Ascendemos de novo os outeiros, “polos carreiros do monte d'Alén, nas ladeiras e nas beiras dos regueiros”, para achar outra laxe escrita carnotá, outra estación de arte rupestre dende a que somentes se albisque O Pindo e Fisterra, dende a que somentes se albisque a inmensidade do mar. Andabamos camiño do Outeiro do Filladuiro, outra estraña mensaxe milenaria gravada no alto dos montes do Concello de Carnota. Para dar con este extraordinario petróglifo, tivemos que ascender a mesma pista forestal que conduce cara o Castro de Mallou. Deixamos o castro á nosa dereita e continuamos a ascensión até chegar a un cruce de camiños dende o que se albisca unha impresionante panorámica do Monte Pindo e do areal de Carnota


Estabamos a pisar un museo arqueolóxico á intemperie, polo que sabiamos de antemán que non teriamos dificultade para dar co noso obxectivo. Naquel cruce de camiños atopariamos varios indicadores que nos sinalaban a pista que debiamos coller para chegar, tanto aos petróglifos do Outeiro do Filladuiro, como para dar cos de As Laxiñas e os de Portaventosa. Os petróglifos que agora nos ocupan, os do Outeiro do Filladuiro, localízanse na parte alta dun impoñente outeiro rochoso que semella emerxer da terra como un mítico xigante. Todo o que dende alí se albisca semella diminuto. Achariamos o primeiro petróglifo, case imperceptible pero sumamente interesante, sobre dunha rocha moi erosionada. De non ser pola incidente e momentánea horizontalidade dos raios do solpor, non teriamos chegado a visualizar as características e a dimensión deste particular cosmos de sucos cuadrangulares.


Estes particulares gravados, de cuadrangulares e redondeados vértices, semellan todos eles unidos por un suco perimétrico que os aperta e os envolve. Malia que para moitos, estes sucos semellan lembrar ós trazos dunha figura humana, a min somentes me transmitían a representación dunha planta dun conxunto de construcións arrodeadas por un valo ou unha muralla. Tal e como ben sinalou José Luís Galovart na súa bitácora “El Laberinto Atlántico”, este petróglifo carnotán presenta unhas claras similitudes co de Outeiro de Rego Lamoso, localizado nestes mesmos montes de Carnota.  A escasos metros deste primeiro petróglifo achariamos o segundo; unha pequena laxa granítica na que puidemos observar un conxunto de círculos concéntricos, trazos curtos e serpeantes, e numerosas coviñas de notable profundidade. 


A nosa presenza neste artístico e milenario outeiro carnotán foi tan efémera como o sol estimou oportuna. Cantas diferenzas gardan estas dúas laxas escritas a pesares de ficar unha tan preto da outra. Canta historia se concentra nestes pedregosos montes de Mallou…

domingo, 15 de xaneiro de 2017

A ruinosa i esquecida Torre de Torés


“a casa antiga e nobre deste amor, desta ardencia,
podrece pouco a pouco, despaciosas as trabes
senten os anunciados picores do abandono
e a comechume deixa revelación da febra
desprendida, seremos edificio en ruínas”
Miro Villar, Abecedario da desolación

Aquela mañá de outono, inmediatamente despois de termos coñecido o Castro de Santa María de Cervantes, o meu amigo Xoán e mais eu decidimos descender até o concello lugués de As Nogais para internármonos noutro recuncho histórico e lendario que se perde na sempre fría e silenciosa Comarca dos Ancares. Andabamos na procura dos restos dunha vella fortaleza que resiste a duras penas na parroquia de San Xoán de Torés, moi preto daquela impoñente torre que albiscaramos fai cousa dun par de anos ós pés da parroquia de Doncos e a carón do curso do Río Navia. Nada máis chegar a Torés, achariamos a Torre da Homenaxe e as ruínas da fortaleza medieval que andabamos a procurar de fronte mesmo á garrida igrexa parroquial, dominando unha lomba naquel intre adurmiñada baixo das xélidas sombras matutinas. 


A Torre de Torés eríxese impoñente sobre dun manto de musgos, couselos e silveiras baixo do que agonizan os maltreitos muros da vella i esquecida fortaleza dos Bolaño Ribadeneyra, os propietarios orixinais desta “casa antiga e nobre”, deste ignorado i esquecido “edificio en ruínas”. Internámonos paseniño nas entrañas desta pequena pero fascinante fortaleza dos Ancares, erixida na segunda metade do século XIV, ca fin de procurar entre os seus muros a podrecida lembranza dos seus antigos moradores; vestixios de batallas finadas, indicios de tempos mellores. Mais deste fato de pedras, desta fortaleza devorada polas silveiras e polo devalar irremediable do tempo, somentes semellan emanar as lendas máis incertas. Segundo contan algunhas delas, poida que as máis hiperbólicas, a casa e o señorío de Torés gozou dun gran poder e vasalaxe, chegando a atesourar máis de 1300 cabalos.


Nembargantes, o que si semella certo, ou segundo semellan testemuñar numerosos autores, é que da estirpe dos Bolaño Ribadeneyra sairían insignes cabaleiros das Ordes de Santiago, Calatrava e San Xoán. Nunha das obras do historiador lugués Manuel Vázquez Seijas, cítanse tamén outros ilustres descendentes desta casa, na meirande parte comendadores do rei como Fray Fernán Díaz de Bolaño, Fray Diego de Ribadeneyra, Fray Pérez de Bolaño, Fray Juan Díaz de Bolaño, Fray Diego Pérez de Ribadeneyra, Fray Pedro Fernández de Ribadeneyra ou Juan Fernández de Bolaño; sendo este último un dos 13 cabaleiros que armaría o rei Afonso XI o día seguinte da súa coroación. Desta liñaxe dos Bolaño Ribadeneyra procede tamén o actual propietario da fortaleza de Torés, o Duque de Segorbe, da Casa de Medinaceli.


Da fortaleza de Torés somentes queda en pé a rexa e garrida Torre da Homenaxe, que presenta unha planta cuadrangular duns aproximados 10 metros de cada lado e uns muros de 1,5 metros de espesor. A altura desta impoñente e agónica torre, erixida coa escura e ferruxinosa pedra da bisbarra, é duns aproximados vinte metros. No alto, coroando esta torre de tres andares, amais do soto onde se localizan os alicerces que a manteñen en pé, resisten as últimas ameas e os graníticos desaugadoiros en forma de canón e planta octogonal. Esta Torre da Homenaxe de Torés presenta unha porta de acceso no lateral orientado cara o sur, así como xanelas de marcación granítica. As entrañas da torre somentes conservan cascallos e maleza, fentos, musgos e silencio. Nos arredores da mesma, e baixo das silveiras, albiscaríamos tamén boa parte da muralla defensiva, que atesouraba unha superficie de máis de 30 metros de longo por uns 15 de ancho, así como unha barbacá cunha pequena torre de planta semicircular no extremo noroeste e restos de muros pertencentes a outras dependencias. 


Contan que esta fortaleza de Torés foi espoliada en numerosas ocasións por buscadores de tesouros que, froito da súa infinda cobiza, chegarían a cavar profundos foxos na praza de armas. Hai quen conta tamén que a fortaleza sería incendiada durante a invasión francesa. Mais o certo é que nos nosos días a ninguén semella importarlle xa esta vella e ruinosa fortaleza dos Ancares, este antigo fogar da longa estirpe dos Bolaño Ribadeneyra. Tanto os actuais donos, a Casa de Medinaceli, como as administracións públicas, non semellan moi dispostas a consolidar a estrutura nin a pór en valor esta fortaleza que agoniza dende hai décadas. Denantes de liscar de Torés, destoutra fortaleza en ruínas dos Ancares, como a Torre de Doncos ou a fortaleza de Doiras, decidimos deter os nosos pasos de fronte á impoñente igrexa parroquial. 


O templo de San Xoán de Torés, que presenta un estilo renacentista i está formado por tres naves,  atesoura no seu interior unha talla de San Xoán Bautista de 1,70 metros, obra do grande Francisco de Moure, así como interesantes pinturas murais e os fastosos panteóns dun cabaleiro e dunha dama da Casa dos Ribadeneyra. Fuximos de Torés lembrando con tristeza as tres humildes fortalezas que puidemos coñecer nesta serra; a de Doiras, a de Torés e a de Doncos. Todas elas gardan unha característica común; que fican arruinadas i esquecidas, e baixo dun manto de silvas “senten os anunciados picores do abandono”.

sábado, 7 de xaneiro de 2017

O Castro de Santa María de Cervantes


“D' unhas cantas alancadas
deixou atrás a parroquea,
e logo colleu ôs outros
ôs comenzos d' unha costa
qu' hay que subir, pra chegar 
â cas' en que vive Rosa, 
qu' é a pirmeira d' o lugar
dond' acontec' esta hestoria, 
conocido por Labrada; 
lugar, segun din as crónecas, 
dond' un rey mouro algun dia
tivo a córte, n-unha cova 
qu' hay n-o coruto do castro, 
donde deixou a coroa
cando fuxiu d' os cristianos;
mais, pol-o visto, enterrouna
tan ben, que ninguen' atopa. 
Com' era d' ouro macizo, 
con moitas pedras prezosas, 
moitos foron á cavar
por ver si daban co-a xoya, 
pero dicen qu' un encanto
sacáballes logo a forza,
e o pouco tempo, cansados
todos, tiñan que dar volta”
Xesús Rodríguez López, Cousas d' as mulleres e outras poesías

Este pasado outono, como cada ano por estas grises e húmidas datas, interneime na sempre impoñente Serra dos Ancares para osixenar os meus pulmóns e procurala calma. Desta volta non levaba grandes pretensións nin moita equipaxe, e as presas tiven a ben deixalas na casa. Interneime paseniño nesta nosa Reserva da Biosfera na compaña do meu amigo Xoán para volver a percorrer as faldras da montaña galega e coñecer algún que outro recuncho afastado e perdido neste asedio de picos, campas e devesas, neste atroz campo de guerra de lobos e rebezos, de corvos e xenetas. Collemos rumbo cara a parroquia do Castro de Santa María, no concello lugués de Cervantes, co propósito de achar un interesante poboado castrexo localizado nunha lomba sobre do Río Quindós, un afluente do Navia, e a carón mesmo da antiga igrexa parroquial. Nada máis chegar ó lugar, un outeiro dominado pola igrexa e o castro dende o que se divisa unha mesta fraga que nutre o curso do Quindós, sorprendeunos comprobar a altitude que atesouraban aquelas construcións castrexas así como o grosor e a aparente robustez dos seus muros. 


O Castro de Santa María de Cervantes foi estudado entrámbolos anos 1995 e 1996. Froito destes estudos, nos que se levarían a cabo escavacións en tan somentes unha décima parte da súa superficie, concluíuse que data da Idade do Ferro, de entrámbolos séculos I e II despois de Cristo, e sairían a luz restos de gran interese que na actualidade se conservan no Museo Provincial de Lugo. Nestas escavacións serían documentadas un total de 23 construcións domésticas, así como rueiros, canles, escaleiras e até sistemas de drenaxe. Nunha das construcións de uso doméstico acharíase un andar superior, no interior de algunha que outra serían achadas tamén lacenas de pedra, e mesmo serían documentados numerosos marcos de madeira das portas daquelas primitivas e ancestrais construcións. Centurias despois, concretamente entre os séculos XIII e XIV, sobre das ruínas deste castro construiríase unha necrópole medieval que dispuña dun total de 63 sepulturas, en moitas das cales se puideron achar restos óseos. 


Ollamos a grandeza deste castro dende o adro da pequena igrexa parroquial de Santa María, que recentemente fora restaurada e amosábase lustrosa, branca, inmaculada. Logo de cavilar no devalar dos séculos, na evolución da nosa estirpe e no moito que mudamos os nosos hábitos de vida, decidimos deixar tras de nós este histórico e silencioso recanto do Concello de Cervantes, este robusto asentamento castrexo dos Ancares para continuar coa nosa curta pero intensa estadía. Liscamos baixo o manto das húmidas néboas matutinas; o telón do mundo dos soños, o alento vital dun novo día. 

venres, 6 de xaneiro de 2017

Fonte do Cervo, mestura de augas menciñeiras


“A lamberme fontes feridas
fontes feridas
mananciais de chumbo nos que non estás
nos que non estás
e que só me agroman balas nésperas”
Estíbaliz Espinosa, mecánica zeleste

Aínda queda, neste noso humilde e verdescente país, algún que outro recuncho posuidor dunha maxia propia, inherente. Lugares que semellan antollos da natureza, que emanan un aura de paz e harmonía, un halo de plácido i engaiolante misterio. Este pasado outono quixen coñecer un destes máxicos recunchos nunha terra xa de por si paradisíaca. Retornei ao Courel na compaña do meu amigo Xoán S. Pazos co firme propósito de volver a percorrer a Devesa da Rogueira para dar coa Fonte do Cervo ou Fonte da Fame; unha impresionante paraxe natural localizada a máis de 1.400 metros de altitude onde a maxia emana da mestura das súas augas calcarias e ferruxinosas. Sempre resulta un pracer volver até esta delicada e importantísima devesa courelá onde se ven representadas a meirande parte das especies da fauna e da flora do noso país. Atravesamos os soutos, os húmidos e verdescentes prados da devesa, deixamos tras de nós os bidueiros e os ameneiros, as faias e os freixos, os acivros e os teixos denantes de chegar até o humedecido muro de pedra polo que escorregan as máxicas augas da Fonte do Cervo.


A Fonte do Cervo é unha parede rochosa pola que brotan as augas de dous mananciais distintos pero moi próximos entre si; pola franxa esquerda escorregan cristalinas augas calcarias e pola dereita, augas ferruxinosas; que son as que máis chaman a atención pola particular cor alaranxada do seu lodo. Dende antano este lugar foi empregado e visitado por menciñeiros e por xentes chegadas dende terras máis afastadas, como O Bierzo, ca fin de aproveitar os beneficios medicinais de ámbalas dúas augas. Segundo as crenzas populares, as augas calcarias eran empregadas para sandar a anemia e as doenzas estomacais, namentres que as ferruxinosas adoitaban ser inxeridas ca fin de curar problemas pulmonares e recuperar o apetito; de aí que tamén se coñeza este máxico lugar como a Fonte da Fame. Bebemos daquelas augas a partes iguais. As cristalinas augas calcarias, tamén coñecidas como augas duras, carecían por completo de olor e sabor e non resultaban tan doadas de inxerir como as augas de mineralización máis débil. As augas ferruxinosas, pola contra, presentaban un lixeiro recendo a óxido e un intenso sabor a ferro. 


As crenzas populares entorno ó uso destas augas con fins medicinais, do mesmo xeito que o emprego das plantas denantes da aparición das grandes industrias farmacéuticas, semellan en boa parte recoñecidas tamén pola comunidade científica, que testemuña que as augas ferruxinosas, aquelas que conteñen suficiente concentración de ferro para que este metal poda percibirse ó gusto, están indicadas para tratar anemias ferropénicas, cadros de glosite, hipertiroidismo ou até para fortalecer as unllas e o pelo. Con respecto á inxestión de augas calcarias ou augas duras, aquelas que concentran unha gran cantidade de minerais e que maioritariamente proceden de cursos subterráneos, a OMS indica que pode contribuír a cubrir os niveis de calcio e magnesio que precisa o corpo para manter osos e dentes en bo estado e previr a osteoporose e outras enfermidades cardiovasculares. 


Resulta realmente máxico contemplar estes dous mananciais tan próximos entre si, ámbolos dous tan medicinais pero ao mesmo tempo, de características tan diferentes. Poida que a maxia deste lugar non naza somentes das augas destes dous pequenos mananciais senón da súa mestura. Semella como se a natureza tivese a ben facer desta parede rochosa un lugar propicio onde saciar a nosa sede, sandar as nosas doenzas e recobrar a fame do espírito. Liscamos deste elevado outeiro, deste máxico santuario natural da Devesa da Rogueira, sandados pola cal e a ferruxe, pola sabia mestura das augas menciñeiras. 

As sombras do Faro de Corrubedo


“Esculquei os teus seos
en cada un dos perfís de Corrubedo”
Vítor Vaqueiro, A cámara da névoa

Xa había tempo que tiña un enorme interese por achegarme de novo até Corrubedo, mais desta volta non sería ca fin de visitar o delicado i endexamais inamovible Parque Natural das Dunas de Corrubedo senón a pétrea atalaia de luces e sombras que se erixe sobre dos cons deste pequeno recuncho do concello coruñés de Ribeira. Interneime paseniño neste pequeno e pintoresco núcleo de poboación ribeirán camiño do Faro do Cabo de Corrubedo, un senlleiro facho galego que ceiba os seus intermitentes sinais de advertencia neste treito atlántico dende o que se albisca o carrusel de luces dos faros das Illas Cíes e do Cabo Fisterra. Malia non ser esta unha costa tan fera e bravía como outras moitas que conforman a faciana atlántica do noso país, este pequeno cabo de Corrubedo localízase nunha contorna marítima notablemente chán, de pouca profundidade e arrodeada de perigosos baixíos. Este cabo é o punto máis occidental da península do Barbanza e marca, polo sur, a entrada da Ría de Muros e Noia


Os traballos para a construción do Faro de Corrubedo darían comezo no mes de maio do ano 1852 da man do prestixioso enxeñeiro Celedonio de Uribe, comezando a funcionar o 20 de febreiro do 1854. Inicialmente, o faro emitiría a súa luz a través dunha lámpada mecánica que estaría controlada por dous torreiros e que tería un alcance aproximado dunhas 15 millas. Ca fin de sinalar os perigosos baixíos que dende os arredores do cabo se internan e prolongan baixo do mar, dotouse ó faro dun sector vermello cuxa intensidade sería reforzada no ano 1882. A pesares das abondosas diferenzas que presenta este faro de Corrubedo con respecto ó de Sálvora, a confusión entre ambos chegaría a ocasionar importantes naufraxios como o do buque Sarlier, ocorrido a madrugada do 8 de decembro do 1896 e no que perdeu a vida toda a tripulación, nin máis nin menos que 280 persoas, ou o naufraxio do Palermo, noutra funesta noite de decembro do ano 1910 na que dúas ducias de almas morrerían afogadas. 


Logo de tales naufraxios e da magnitude dos mesmos, no ano 1912 unha reclamación do goberno alemán faría posible que o goberno español modificase a luz e a técnica do faro. Un par de décadas despois, no ano 1935, dotaríase ó faro dunha lámpada de 1.500W, dous grupos electróxenos de emerxencia, e modernizaríanse as súas instalacións. Estas melloras foron a resposta do goberno español ás solicitudes dos navegantes que seguían a confundir as luces dos faros de Sálvora e Corrubedo, froito quizais da proximidade entrámbolos dous fachos ou da cor e do xogo de luces que ámbolos dous semellaban emitir. A morfoloxía deste pequeno pero senlleiro facho galego, tal que unha proa de navío, semella creada para sortear os azoutes do vento e reducir o impacto dos mesmos; para ser docemente acariñado polas húmidas brisas matutinas.


Deixei tras de min estoutro senlleiro facho galego, estoutra atalaia de luz aborrecida de naufraxios que semellan presentes aínda tralas sombras intermitentes, tralas marusías tibias e persistentes que acariñan a costa agoirando a desgraza. 

A máxica Ponte dos Remedios


“Mais bonitas parecian
Qu' un ramiño de asucenas,
Mais frescas qu' un-ha Ieituga
Mais sabrosiñas que fresas.
Xa que fosen de Rianxo,
Que fosen de Redondela,
De Camariñas ou Laxe,
De Laxe ou de Pontareas,
Todas eran tan bonitas,
Todas tan bonitas eran”
Rosalía de Castro, Cantares gallegos

Hai un tempo, namentres percorría as terras do sur da provincia de Pontevedra nunha curta pero intensa viaxe, decidín determe no florido i engalanado chan de Ponteareas, onde xa tivera o honor de coñecer recunchos tan máxicos como Troña ou como as pedras do Equilibrio e dos Namorados, para procurar desta volta a Ponte dos Remedios. Esta pétrea e histórica construción, -tamén coñecida como a Ponte de San Roque pola súa proximidade cunha capela en honor a este santo-, data de tempos medievais pero sería erixida sobre cimentos de orixe romana. Achegueime até o curso do Tea, que atravesa esta vila como unha vital arteria de sangue fértil e transparente, para achar na parroquia de San Miguel a ponte que dá nome a esta terra, o histórico e garrido símbolo de Ponteareas, un treito fundamental no importantísimo vieiro real que unía estas terras con Tui, Vigo, Ourense e os ermos e improdutivos páramos da Meseta. 


A Ponte dos Remedios, a protagonista da historia, dos ritos e das lendas que aínda se manteñen vivas nestas calorosas paraxes da Comarca do Condado, nestes verdescentes e cálidos eidos do Tea, presenta unha estrutura de catro arcos, -tres deles ovais-, polo que parece que a súa construción data de tempos medievais; moi posiblemente do século XV. Esta ponte sobre do Río Tea, este antano importantísimo treito do Camiño Real, foi o xermolo, a orixe mesma desta localidade pontevedresa, véndose representada no escudo e no mesmo nome desta vila de Ponteareas. Sentei de fronte a ponte, sobre das grosas areas que conforman as ribeiras, para ollar esta impoñente construción, este antergo vieiro sobre o río que hoxe somentes conduce ós gloriosos páramos da súa propia historia e cara os máis incertos, máxicos e lendarios destinos.


A Ponte dos Remedios atesoura unha antiga tradición ritual segundo a cal aquelas mulleres que non conseguen formar unha familia e teñen varios abortos seguidos, ó quedar de novo embarazadas han de ser levadas até a ponte á media noite. O primeiro home que intente cruzar a ponte será convidado a bautizar ó neno que aínda está no ventre da súa nai. Cun cordel sacará auga do río nun cacharro e posteriormente esta auga deberá vertela sobre o ventre da embarazada. Posteriormente, tódolos presentes reuniranse a xantar alí os alimentos que a muller encinta traerá consigo nun cesto. Ó rematar de xantar, as sobras da comida e da bebida, así como garfos, coitelos, culleres e pratos; deberán ser arroxados ó río. Unha vez que naza o meniño, este home terá o deber de apadriñalo. Lisquei de Ponteareas, desta máxica e lendaria ponte medieval de garridas raigames antergas, desexando que non morran os ritos e lendas que a historia foi sucando nos cimentos deste vieiro de pedra, en cada un dos piares desta ponte que se erixe sobre das calmas, limpas e fértiles augas do Tea.