domingo, 27 de xullo de 2014

A misteriosa Pedra da Serpe cormelá


“A nós que puñamo-los praceres
E temos vivido a herexía con dignidade
E cun rigor impecable
Quizais hoxe nos chame a serpe
Que bufa no buraco do terrón”
Manuel Catoira, Hóspede do Rif

Retornamos á sempre bravía Costa da Morte pra achegármonos de novo até unha das vilas mariñeiras máis senlleiras desta atlántica costa de naufraxios. Estamos a falar de Corme, onde xa tiveramos ocasión de coñecer o Roncudo; o berce do mellor percebe do planeta. Desta volta, amais de achegármonos de novo até o Roncudo, tiñamos previsto coñecer, en Corme Aldea, unha das rochas máis históricas e misteriosas destas terras e do noso país; a Pedra da Serpe. Quixemos comezar este retorno visitando, como diciamos, a Punta Roncudo. Achegámonos pois até este mítico encrave costeiro, até este viveiro natural onde se cría o mellor percebe do mundo, atravesando Corme Porto; o núcleo desta pequena pero feiticeira vila. Detivémonos a carón dunha das tres cruces brancas que, sobre dos cons e de fronte ó mar, lembran ós moitos percebeiros e percebeiras que perderon as súas vidas nesta traizoeira costa. Ollamos a punta e o faro do Roncudo, así como a branca escuma que se arremuíña por antr’as pedras deste perigoso obradoiro marisqueiro. Lembramos aquela nosa primeira visita, as primeiras impresións deste recanto, e o característico arume á salitre que sempre fica presente neste recuncho cormelán. 

Cruz en memoria dos percebeiros mortos no Roncudo
Logo de rememorarmos aquela nosa primeira visita a este viveiro marisqueiro, decidimos retornar a Corme Aldea para achegármonos agora até a misteriosa e lendaria Pedra da Serpe, o noso principal obxectivo. Volvemos a cruzar o núcleo da vila e collemos rumbo a Ponteceso. Denantes de saír do pobo decidimos coller un camiño á dereita cara a aldea de Gondomil. 

Pedra da Serpe en Corme Aldea
Achamos esta pedras, e a súa cruz, a carón da estrada e nun cruce de camiños. Detivémonos a carón desta misteriosa rocha e achegámonos ata ela paseniño, ollando cada unha das curvas, cada un dos sucos que semellan revelar unha serpe alada. Estabamos ante o máis histórico e senlleiro monumento desta vila, e ant’outra crus cormelá que recorda, desta volta, a loita da Igrexa Católica por cristianizar antigos lugares de culto e crenzas pagás. A Pedra da Serpe, esta rocha granítica co relevo dunha serpe alada sobre da que a Igrexa chantou unha crus, espertou o interese de moitos historiadores i estudosos, mais a orixe e a datación da mesma segue a ser todo un misterio. 
O culto á serpe data xa de tempos prehistóricos, mais pénsase que a realización desta mítica representación posiblemente sexa posterior; romana, medieval ou mesmo máis tardía. Sábese que a crus actual é bastante recente, debido a que a anterior foi derrubada de xeito accidental. Resulta sorprendente contemplar os profundos e dinámicos sucos onde se revela esta mítica serpe alada, así como a definida cachola deste mítico animal. No noso país, as representacións de serpes remóntanse á época megalítica, aparecendo gravados en algunhas antas que xa tiveramos a sorte de coñecer, como a da Roza das Modias e até en xacementos castrexos como o de Troña, mais ningún destes citados gravados posúe nin a calidade nin a profundidade dos sucos que achamos nesta rocha, e moito menos ás. O relevo figurativo, como o que revela esta serpe, somentes aparece a partires da romanización. 


Pouco se sabe da simboloxía desta serpe alada, aínda que este réptil dende antano semellaba relacionarse coa fecundidade, coa curación e coa eternidade, mais tamén era visto como un elemento de protección ou mesmo demoníaco. Como diciamos anteriormente, a cristianización desta rocha deixou para a posteridade sobre desta serpe pagá, unha granítica crus e, por se fose pouco, tamén unha lenda cristiá. Conta a lenda que Santo Adrián, patrón desta parroquia, librou esta terra dunha praga de serpes. Ó petar co pé no chan, conseguiu facelas desaparecer quedando todas elas encantadas embaixo desta pedra. Contan tamén que no areal da Ermida aínda se albiscan os troncos das árbores da desaparecida vila de Valverde, queimada polos romanos para escorrentar as serpes. Cantos misterios, canta fame de respostas e canta historia incerta arrodean a esta pedra. Despedímonos deste achado, deste legado cormelán aínda en estudo, ateigados de dúbidas, mais coa figura daquela granítica serpe alada aínda presente no escuro coveiro das nosas mentes. Oxalá o porvir aporte un pouco de lus e traia consigo respostas máis precisas ós múltiples porqués desta pétrea serpe alada cuxa historia, simbolismo e datación, segue a ser un auténtico misterio.

sábado, 12 de xullo de 2014

O Río Cerves e as Pozas de Melón


“E soñando, soñei que era quen
de me mergullar nos seus ollos cativos,
esas pozas enormes de alma
que rebordan cariño,
e de sementar no seu fondo tranquilo
refulxentes estrelas
que iluminen a gris neboeira
na que tantos transitan sen luz, agardando
comprender o misterio da vida”.
Miguel Anxo Mouriño, Onde tanto me teño sementado

Non hai nada mellor que procurar o acubillo de calquera recuncho que nos brinde a natureza cando a rutina e a fatiga retornan pra facernos fraquear; pra sumirnos na cotiá penumbra dos tempos marcados, dos días baleiros, mecánicos e irrelevantes. Non hai mellor lugar pra nos escoitar que a carón das rumorosas augas, nin mellor xeito de relaxarnos que mergullándonos no seu frío e transparente leito. Deveciamos por coñecer un feiticeiro recanto onde rachar coa monotonía e sentírmonos arroupados pola maxia da natureza; un frondoso e fascinante verxel onde mergullar os nosos corpos sen medo a sermos arrastrados polas correntes. Viaxamos cara a ourensá Comarca do Ribeiro, unha calorosa e solleira mañá de maio, para procurar un espazo natural único que se perde por antr’as terras do Concello de Melón. Dirixímonos cara un de tantos encraves naturais de gran sona e importancia que agocha esta fermosa e histórica comarca; andabamos na procura do leito do Río Cerves e das prácidas Pozas de Melón. 


Este fermoso verxel é un lugar máis que propicio para afastarse da rutina, descansar e meditar, para mergullármonos nas súas augas e sentir o seu murmurio, pra unírmonos á terra, -da que nacemos e na que habemos morrer-, coma rudas e centenarias reigames. O Río Cerves nace aló polas faldras da Serra de Faro de Avión, a máis de 1000 metros de altitude, e descende impetuoso, denantes de mesturarse co Miño, por antr’as terras de Melón; conformando unha gran cantidade de fervenzas e pozas, tamén chamadas “mergulleiras”, así como recunchos de grande beleza natural e paisaxística. Para achegármonos a este encrave tivemos que procurar o lugar de Penavaqueira, e dende alí botar a andar até o río. Nada máis chegar, o primeiro que albiscamos foron unhas mestas e frondosas ribeiras ateigadas de salgueiros, bidueiros, ameneiros e carballos, así como unha gran cantidade de fentos e matogueiras. Ó pouco veríamos tamén unha gran poza de serenas e transparentes augas. 


Non nos resultou nada doado somerxernos nestas piscinas naturais, as augas do Cerves estaban moi frías, mais foi somentes ó comezo. Resulta incrible refrescarse nestas pozas, baixo as ramaxes das carballeiras, nunhas augas limpas, puras e reparadoras. Estabamos nun auténtico paraíso onde o silencio somentes era rachado polo melodioso canto dos paxaros, polo prácido rumor das augas do Río Cerves. Este lugar lembroume ás xornadas estivais que pasaba, de meniño, nas Caldeiras do Río Castro. Ámbolos dous ríos foron conformando numerosas pozas nas rochas durante miles e miles de anos, creando lugares de grande importancia natural e paisaxística para o goce de todos nós. Logo de refrescármonos na primeira das pozas que acharamos, decidimos seguir un sendeiro que semellaba ascender por unha das ribeiras. 


Dende aquel vieiro demos boa conta da gran cantidade de pozas, de maior ou menor profundidade, de mellor ou peor acceso, que se concentran neste tramo do río. A cada paso semellabamos escoitar máis preto de nós o son dalgunha ruxidoira. Apresuramos o paso e ó pouco puidemos albiscar unha fermosísima fervenza e unha maxestosa poza que ficaban embaixo mesmo da ponte dunha autovía. Nembargantes, aquela fervenza tiña algo que nos deixou mudos, algo que non sería capaz de describir con palabras. A fervenza non era moi alta nin demasiado impresionante, mais posuía un encanto único. Ficamos un bo anaco ollándoa de preto, coma hipnotizados polo balbordo e a sinxeleza das súas brancas augas axitadas. Cantos fermosos recunchos aínda temos a sorte de conservar neste noso verdescente e paradisíaco país, cantas paraxes onde procurar a paz e a harmonía que tanto precisamos nas nosas vidas. Deixamos este verxel con certa tristeza, mais cheos de paz i enerxía, desexando que estas “pozas enormes de alma que rebordan cariño”, non perdan nin a maxia nin o encanto que nos trouxo até eiquí.