Riba d’Avia, capital xudía do Ribeiro

"Hay bos viños de corpo que apresentan
De branco e mais de tinto varios córes
De agullas, refrescantes, turruxeiros,
Que poden se repór òs mais primeiros
Prézados po los Reis e Emperadores.
[...]
Se poden abillar as mesmas borras
Dos viños esquisitos do Ribeiro".
Xoán Manuel Pintos

Rúas do Casco Histórico de Ribadavia

O sol aínda non queceu as frías lousas das antergas rúas de Ribadavia. O sol comeza a alborexar tras os maxestuosos montes que arrodean a antiga capital, e o frío esparéxese polos portais coma pantasmas do pasado. O silencio pálpase, coma unha presenza, nas antano vivas rúas desta terra curtida pola historia. A esta hora, antes do amencer, ninguén camiña polas estreitas e labirínticas ruelas. Somentes o musical ritmo das fontes e o constante rumor do río quebran a tranquilidade da anterga cidade. 

Buscamos o acubillo dalgunha taberna aberta na procura de saborear, xa de mañán, o maior tesouro de Ribadavia: o branco do Ribeiro, manxar de reis, é sen dúbida un dos mellores viños do planeta, froito das máis antergas tradicións e causa principal da histórica riqueza e importancia da capital desta comarca. 

Igrexa de
Santiago

Hai documentos que nos falan da fabricación de viños no Ribeiro xa no século II a.C. Na Idade Media, o peso desta arte tan productiva, fixo que Ribadavia fose una vila de gran importancia. Non en van, foi capital durante a época na que o Reino de Galicia foi independente, durante o reinado de García I (1063-1065). Xa daquela existía unha pequeña comunidade xudía que, gracias precisamente ó comercio do viño, chegou a ser un grupo bastante numeroso alá polos séculos XII a XIV. No ano 1492, os Reis Católicos firmaron a súa expulsión, polo que algún se viron na obriga de manter o seu culto en segredo. É desa época o edificio da Inquisición. 

Pouco mudou o aspecto da vella xudería, pois aínda quedan abondosas mostras da arquitectura hebraica. As constantes arcadas, balconadas e pórticos en prácticamente tódalas vivendas fan desta zona un dos mellores cascos históricos do país. A pegada xudía está presente mesmo en edificios relixiosos como a Igrexa de Santiago, unha fermosa mostra do románico (séculos XII-XIII). Este templo, sé da parroquia máis antiga da vila, sorprende pola cantidade e diversidades dos seus acabados arquitectónicos. A fachada principal loce un fermoso rosetón, e unha torre engadida no Barroco. Entre os potentes contrafortes, atopamos fiestras e arcos con trazos mozárabes, e figuras que evocan as vides, riqueza singular desta terra. Un antigo sartego templario evoca tempos mellores, nos que os cabaleiros desfilaban polas antergas rúas, camiño do Castelo dos Condes. 

Castelo de Ribadavia

Esta antiga fortaleza, erixida no século IX e ampliada a finais do século XV, foi un dos castelos máis importantes do país, xogando un papel decisivo nas vellas guerras dos señores de antano. As súas ruínas aínda dominan a prácida ribeira do Avia, arteria da comarca, que vai morrer no Miño, a carón da súa amada Ribadavia. 

Atopamos aberta unha vella taberna na Praza Maior, a carón mesmo do señorial Pazo dos Condes de Ribadavia, antano señores feudais da rica terra do Ribeiro. É este o epicentro da Festa da Istoria, importante recreación que loita por rememorar as profundas raíces do seu nobre pasado, declarada de Interese Turístico Nacional. 

Praza Maior 

Ás veces, a historia danos leccións moi importantes. Xa non quedan xudíos en Ribadavia; o tempo foi borrando a súa presenza, mais non o seu recordo. De feito, tres irmáns chamadas Lola, Amparo e Julia Touza axudaron a cincocentos xudíos a fuxir do exterminio nazi, o que demostra que se de algo pode presumir a nosa terra é de enxendrar ós bos e xenerosos. 

Coa lembranza do viño na gorxa, abandonamos Ribadavia na procura de máis vieiros por percorrer. O sol xurde sobre os vales, iluminando a esbelta silueta da cidade do Ribeiro. As badaladas agonizaron o tempo e encamiñaron a nosa fuxida. Atravesamos o río, e a vila despídenos adurmiñada entre o bafo que desprenden as augas. As torres de Ribadavia aínda están molladas, e as fiestras resístense a amosarnos a luz do día. Longa vida a Riba d’Avia, a Antiga!