xoves, 29 de xaneiro de 2009

A Ponte da Seara do Caurel



Esta semana deixamos atrás o curso do Eume e mergullámonos nas doces e frías augas do Río Lor, na Serra do Courel. A aldea da Seara, no concello lugués de Quiroga, amósanos a súa riqueza ecolóxica e o seu divisorio río, que tantas veces foi transitado polos veciños deste fermoso e tan esquecido lugar. A ponte significou tamén un camiño na fuxida dos máis novos e o pano de bágoas na longa espera dos máis vellos, mais tamén significou a esperanza para a fertilidade dos campos e o recodo de tarefas das lavandeiras e pescadores.¡Que as neves desta dura invernía fertilicen ao longo do seu curso as verdes leiras da Seara!. Déixovos cun fermoso relato de Ánxel Fole sobre as terras do Courel:

“Terra de Caurel, aspra e forte, de inxente beleza... Terra brava de lobos e aguias; terra outa de fragas e devesas. Pode ser que eiquí se achen as devesas meirandes de Galicia. Hai faias nilas, e choplos, rebolos, bidueiras. Algús albres chegan ós trinta metros. Nos sitios lamaguentos ondia a iauga se encora, tamén se atopa unha especie de salgueiro que se chama paleira, ou simpresmentes, nas salgadas terras das ribeiras. Nas devesas da Rogueira e do Rebolo hai teixos grandismos que teñen centos e centos de anos. Atravesar un distes boscos leva varias horas de camiño. Por alí andan o lobo i oxabarín. Unha vez vimos dez lobos xuntos cando íbamos a derrubar unhos castiñeiros bravos pra faguer unhas vigues. Nunca vin aguias tan fermosas como as dista terra, que eiquí chaman aigues. Unhas son loiras; outras brancas, coma de prata. Tamén son as meirandes que vin. Son moi valentes. Hastra din que se levan os lobecos. Pra ondia queira que se olle, vense os montes máis outos da Serra: O Pía Páxaro, Lucenza, Montouto, o monte da Golada. Seus cumios están cubertos de nevehastra o verao. Nos días sereos do inverno e da primaveira, relocen coma si foran de azucre. Según os vellos máis vellos fai moitos anos nas devesas había osos e cervos, e nos cumiales muitos rebezos. Mais aínda se atopan corzos e xabarís. E tamén moitas perdices, lebres e coellos. Polas terras veciñas teñen sona de moita caza istes montes. Eu, moitas veces, teño cazado nun día máis de vinte perdices. Os labregos cázanas en vivo con trapela ou ichó, e lévanas a vender ó val de Quiroga. Tamén se atopan algunhas londrias, que non é nada doado cazalas. As pelexas lévanse a vender a calqueira vila de Ourense ou Lugo.”

A lus do candíl
Ánxel Fole


xoves, 22 de xaneiro de 2009

A Pontedeume dos Andrade


"Silencioso e solitario o Camiño dentro do camiño inícia
os meus pasos.
As árvores acompañan-me son estraña sensación descoñecida.
No Esteiro no hai ninguén nen sequera a cidade deixa de retornar
cando vou camiño de Pontedeume"

Cesáreo Sánchez

A mañá esperta adormecida antre a néboa que se adentra polas ribeiras das Fragas do Eume, namentres as gaivotas anuncian os menceres no varadoiro de Pontedeume. Os mariñeiros transitan os arredores da ría e o día comeza a espertar. Na histórica páxina das lembranzas irmandiñas, o Torreón dos Andrade fica como testemuña presencial de tempos, mostrando as pedras que aínda o teñen en pé e portando o escudo dos Andrade, ante as agónicas augas do Eume. 

mércores, 14 de xaneiro de 2009

O tempo non esquece a Santa Trega


"¡Ou arpas do Druída ¡despertade!
¡Erguévos d' entre as cinzas dos meus castros!
Vinde a cantar un trunfo á nosa edade
Dos meus pórfidos dino, e os meus labastros!"

Francisco María de la Iglesia

Nas fronteirizas terras do Rosal, o pai Miño mestura as súas finadas e doces augas co paso das ensalitradas mareas da bravía costa atlántica. Dende o Monte de Santa Trega, na mariñeira vila da Guarda, albiscamos a desembocadura do noso máis senlleiro río e ollamos as ribeiras do país veciño, adurmiñadas nesta fronteiriza morte, que dende antano nos mestura e nos distancia. Quizais a morte do Río Miño enfeitizou aos antergos donos desta terra, os habitantes do castro de Santa Trega, quizais a maxia e a fermosura do lugar, os seus recursos ou mesmo as tan descoñecidas como misteriosas enerxías telúricas que tanto coñecían os nosos antepasados. Os muros de pedras e barro seguen en pé, loitando contra a adversidade do tempo e os acoitelantes amenceres que tinguen de sangue o Atlántico, namentres o vento asubía nas cicatrices que esculpen os petróglifos da Idade do Bronce (do 1900 ó 700 denantes de Cristo), desafiando por sempre o milenario paso do tempo.


Santa Trega móstranos o vello camiño da súa historia, no extremo máis sudoccidental da xeografía galega, onde o tempo non esqueceu o seu legado. A uns 340 metros de altitude sobre do nivel do mar, érguese o Pico de San Francisco e a súa ermida, na atalaia dende a cal ollamos a alborada e os abrentes que os nosos antergos máis dun día tamén ollaron. Ficariamos pampos albiscando a morte do noso pai Miño logo de atravesar a matria, logo de nacer nas terras da Pastoriza e de recoller as augas do Sil, logo de espallar riqueza e fermosura ó seu paso pola Ribeira Sacra, logo de apagar a sede das cepas do Ribeiro, logo de servir de fronteira co veciño Portugal.


Que fermosa e mítica paraxe, que lugar máis farturento de historia, que museu tan real e didáctico! Que o imparable paso do tempo nunca esqueza a milenaria historia de Santa Trega, nin as súas alboradas, nin os seus atlánticos abrentes!

mércores, 7 de xaneiro de 2009

Luces da Langosteira, Fisterra


"FISTERRA ten nos beizos unha estrela,
un suspiro cara ós mares:
a xanela
a un pórtico azul de ollos terra,
a unha lus adormiñada sen litixios
e sen tebras.
Concédeme, Fisterra, unha ollada,
ó milagre do dourado berro eterno
da beleza.
Concédeme a dozura do suspiro,
que amamanta de ilusións
calquera espera.
Porque logo ven o cálido desterro
da amargura das cidades
e as fronteiras,
e aparece o caleidoscópico aquelarre
de lus e son,
de vida eterna.
E somos nós os que xeramos na alma vida
no infindo ollar á fermosura
de Fisterra,
e ó palpar cos beizos nosos doce area
recordamos a feitura
máis fermosa… ...da beleza"

Xoán S. Pazos, Luces da Langosteira

Comeza un novo ano e ábrense novos camiños onde deleitarnos nos encantos e fermosura cos que sempre nos agasalla a nosa morriñenta e sufrida terra. Este ano comezo actualizando coa praia que serve de vieiro para achegarnos ao Finis Terrae e lugar idóneo onde ollar os penedos do Monte Facho, coa súa similitude a dous peitos femininos e como lembranza da lexendaria “Senda do Erotismo”. A Praia da Langosteira é unha paraxe duns tres quilómetros de lonxitude, que comeza en Calcoba e remata na Crus de Baixar, un cruceiro na entrada e saída de Fisterra. Moitos son os camiñantes que observan estes peitos de camiño á vila. Esta praia mestura area e mar da ría, e testemuña os abrentes máis fermosos da Fin da Terra. As súas augas son sosegadas, ao contrario que as praias que quedan ao outro lado de Fisterra, onde o mar é o eterno loitador e moitas veces despiadado asasino de mariñeiros, percebeiros ou mesmo peregrinos. A Langosteira é o refuxio e fogar do Longueirón de Fisterra, recentemente declarado producto con selo de Galicia Calidade. É tamén fogar de boa ameixa e dos mellores mariscos da Costa da Morte. Este pasado Nadal, e de volta á rutina vital herculina, fiquei ollando as sempre discretas Luces da Langosteira. Este, no meu caso, é o primeiro vieiro por percorrer para comezar un novo ano de andaina polo País Galego. Afectuosos saúdos a todos, e que o ano que deu comezo veña cargado de recordos, poesía, fotos, música e anecdotas…, e iso si, moito camiño por percorrer.