Os trazos da Laxe Escrita

“Estou como escrita, amor, no fundo dos versos fluídos
que afastados nacen nos astros para chegar a ti, ao sangue,
a saliva, o seme, para brotar nas horas en que non nos vemos,
e facer espiñas baixo as rosas ainda non nacidas.
Dor, amor, dor de ti, do que xa se dixo, do que todos
os humanos damos en ser cando non somos nada
cando o riso se enguedella no fundo do ventre
e quere anoar-se, temperán, á soga da mandrágora.
Que estás e non estás, esa cualidade divina de existires
está escrita en min que estou escrita no pasado, en versos
de recoñecimento, de traxédia feita carne, ditirambo, coro,
convocando-te para poder sobreviver ao destino de non ver-te”
Luísa Villalta, Apresados sen presa

Hai linguaxes que disque nos afastan, que nos separan e limitan; que vetan o camiño do ser humano no espazo e no tempo. Hai outras, disque universais, que conseguiron unir a sociedades de distintos tempos, orixes e falas. A arte, - esa infinda e atemporal mestura de linguaxes que nos obriga, inherente e irremediablemente, a intuír e cavilar, a sentir e comunicar, a coñecer e comprender -, foi a canle perfecta para achar un código común entre xentes de distintos tempos e lugares; para encontrármonos. Este noso país posúe un infindo legado artístico, unha rica linguaxe milenaria gravada en fría pedra e legada dos nosos máis primitivos devanceiros. Mais a mensaxe que agochan esas primitivas expresións artísticas segue a ser todo un misterio para arqueólogos, historiadores, investigadores e afeccionados á arte rupestre. Tanto na meirande parte das representacións artísticas milenarias gravadas nas laxas do noso país como nas dos territorios veciños adoitan presentarse certas similitudes que se repiten e que os emparellan, sobre todo no plano temporal; como as formacións de círculos concéntricos ou as cazoliñas. Non está clara a función destas dinámicas representacións; seguen a ser froito de numerosas teorías e interpretacións. 

Por outra banda, noutras moitas estacións rupestres semella evidenciarse de xeito máis claro, con trazos máis elementais e intuitivos, a representación de cérvidos, e outros cuadrúpedes, ou gravados de trazos cruciformes que representan de xeito evidente a fisionomía humana. Este segundo tipo de representación típica resulta máis reveladora de cara á súa interpretación, estudo e datación. En boa parte, pola etapa temporal na que deberon ser realizados e a profundidade e grosor que adoitan presentar os sucos; máis finos e profundos. Nos montes do Concello de Carnota existen interesantes mostras deste legado milenario, desta linguaxe elemental e artística, atemporal e universal, como o petróglifo das Laxiñas, o do Filladuiro ou o da Laxe Escrita ou Laxe da Escrita, que se localiza nos montes da parroquia de Santa Columba e que foi descuberta  por un grupo de escolares na década dos 80. Esta Laxe Escrita atesoura gravados de diferentes épocas, de distintas sociedades. Sucos curvos e rectos, estáticos e dinámicos, de distintos motivos e grosores.

Amais dos típicos círculos concéntricos e coviñas, posiblemente os máis antigos, na Laxe da Escrita poden apreciarse numerosas representacións cruciformes de difícil interpretación e unha serie de trazos rectos que semellan representar, de xeito claro i evidente, un conxunto de navíos veleiros de varios mastros que, segundo os estudosos, poden ter a súa orixe no período Alto Medieval. Mais, aínda no hipotético caso de que soubésemos a ciencia certa que estes gravados representan a navíos veleiros, o lóxico sería que nos preguntásemos qué sentido terían para aquelas sociedades e porqué inmortalizalos. Unha hipótese optimista podería vinculalos ós posibles intercambios comerciais con outros pobos e culturas distantes. Unha hipótese máis pesimista que se podería barallar sería a de que se executase ca fin de alertar das posibles intrusións de embarcacións piratas ou inimigas na ría que se abría baixo dos seus pés. 

O certo é que nesta laxa hai moito máis escrito, hai unha longa historia que se remonta ás nosas orixes, unha linguaxe escrita por distintas mans que se mantivo viva ó longo dos séculos e que nos conecta no plano espacial co territorio dos nosos máis primitivos devanceiros, co seu xeito de vivir e de transmitir, e mesmo coas súas posibles inquedanzas.