A cantareira Férveda de San Paio

“Para cantar e bailar 
Bergantiños sona ten 
Para colleitar bon trigo
Carballo coma ninguén.
Eu nascín en Coristanco
en Razo amores tomei 
Casei logo en Ardaña,
I en Noicela enviudei”
Alalá de Carballo

Xa fuxiron cos ventos as máis vellas follas, as vívidas cores, as galas caducas da indómita fraga. Xa se tinguiron de ocre os carreiros do monte, espidas ficaron as árbores e as cálidas cores foron asolagando reigames. Refuxieime unha tarde de domingo nos prácidos eidos bergantiñáns, nas avermelladas terras sucadas a legón, nos páramos verdescentes de Carballo. Ó abeiro dos ecos murmuradores de afastadas pingas cantareiras e a compás de regueifas maxinadas, funme achegando até unha das máis senlleiras fervenzas bergantiñás, até toda unha coral de pozas e de chanzos, de escumas arremuiñadas, até un orfeón de fentos e rochedos, de musgos, de liques; de augas. 

Cantareira terra de Bergantiños, aínda se escoitan nestes seus camiños regueifas de augas socalcadas, o acompasado estrondo d’outrora, as voces xa finadas. Canto pracer sentín ó coñecer a Fervenza de San Paio de Entrecruces, canto gocei do seu melódico son; do prácido estrondo das augas do caudaloso Río Outón. Este húmido verxel localízase na parroquia carballesa de Entrecruces, ós mesmos pés da capela de San Paio. A auga do Outón precipítase dende uns corenta metros de altitude, conformando un dos meirandes atractivos naturais de Carballo. Este concello atesoura tamén outras férvedas, non menos fermosas, como a que se localiza na parroquia de Rus. Todas elas pertencen ó denominado “Roteiro das Férvedas”, que dá comezo na Brea e remata nesta férveda de San Paio, e na que teremos ocasión de coñecer tamén igrexas barrocas como as de Santa María de Rus, a de Ardaña ou a de San Paio. 

Denantes de atopar esta fervenza de San Paio, deteríame nun dos muíños que fican á beira do camiño. Estes muíños, agora rehabilitados e coas portas abertas, conviven coas antigas ruínas dunha pequena central hidroeléctrica que dende ano 1915 e durante unha chea de anos, abasteceu de enerxía os fogares de Carballo. Deixei tras de min esta cantareira férveda de San Paio e os seus muíños escoitando o ronco balbordo desta gorxa de pedra, a axitada melodía das súas augas, este doce alalá de escumas albuxíneas.