As húmidas pradarías de Pedra Chantada

"Cal a roxa mapola que 'n o prado
brotóu à primaveira,
y-o sutil aireciño prefumado
a move feiticeira;
pasóu por ante min. Fero e sereno
o sembrante mostróu, y-à sua mirada
trembóu meu corazón cal tremba o neno
á quen pilla n' o campo a troboada.
Cal imáxen qu' en pedra recortada
groria é d' o tempro e galardon d' o arte,
con andar pausadiño y-altiveza
marchou, cal frecha que pol-o aire parte,
sin virar a cabeza".

Aureliano Pereira. Cousas d’Aldea

Chama a atención a gran 
cantidade de cazoletas, 
e os liques dourados,
desgastados polo tempo

Avanzamos cara o norte da Terra Chá, logo de percorrermos as terras baixas de Guitiriz e Cospeito. Ante nós aparecen as fértiles e verdescentes terras de Vilalba, concello en grande auxe, e unha das poboacións máis modernizadas e recoñecidas do norte lucense. Mais nestas terras tamén se conservan vestixios descoñecidos de incrible antigüidade. No noso vieiro, ansiabamos coñecer de preto unha destas xoias tantas veces milenarias. Debido á pouca información que tiñamos, as nosas indicacións eran bastante aproximadas, non nos quedou outra que meternos de cheo naquelas húmidas paraxes que tan descoñecidas eran para nós, e tan estrañas. Logo de camiñar centos e centos de metros, por unhas sendas abertas e chás, que se estendían entre as inmensas pradarías, chegamos a un xigantesco campo de herba verdescente. Por máis que procurásemos, non conseguiamos avistar o monumento. De súpeto, no outro lado do prado, albiscamos algo que podía ter certa semellanza. Ademais, descoñeciamos até a feitura, mesmo a silueta, do que andabamos a buscar, de tan singular e descoñecido coma é. O camiño remataba ante un extremo do bosque, polo que non tivemos máis remedio que penetrar de cheo na húmida pradaría para acadar o que pensabamos que podía ser o noso monumento. Non tardamos en decatarnos que estabamos a atravesar unha enchoupada pradaría, regada recentemente polas chuvias torrenciais, e que non era máis que unha terra lamacenta que cedía baixo os nosos pés. Mais o peor estaba aínda por chegar. Unha nube de enormes mosquitos comezou a arremuiñarse sobre de nós. A cada paso que dabamos, erguían o seu desorientado e errático voo unha incalculable masa de insectos pernilongos da familia dos tipúlidos, coma se dunha praga bíblica se estivera a conxurar contra da nosa presenza. Non tivemos máis remedio que apresurar o paso, á vista de que aquel terreo semellaba interminable. Centos e centos de típulas pernilongas saían de entre cada feixe de herba, impactando contra nós, coma expulsándonos destas terras máxicas e chás.

Finalmente, descubrimos que o pretendido monumento non era máis que o marco lindante dunha leira. O noso desconcerto era tal, que nos prantexamos o retorno por outro camiño que percorría a lado oposto dos leirados. Comezaba a orballar e a nosa partida era xa inminente. Non atopamos rastro, e decidimos voltar. Mais todo aquel esforzo ía ter, finalmente, a súa recompensa. Tras camiñar uns centos de metros, albiscamos á nosa esquerda a ergueita Pedra Chantada. No medio dun prado, erguíase a silueta dun enorme petouto solitario, abrazado por un arbusto de longas ramaxes, recén segada a herba, e verdescente de tanta humidade. Ascendemos, xa abafados, ata os dominios daquel vello monumento ancestral. Ante nós, un dos poucos menhires que quedan no territorio galaico. Somentes sabemos doutras tres mostras deste tipo de construcións, as máis remotas do noso país. O menhir de Pedra Chantada, de máis de dous metros de altura, e dous de perímetro medio, remóntase ós tempos nos que as primeiras comunidades humanas comezaron a traballar as terras. Pode que as súas pequenas cazoletas, que cobren algunhas partes da superficie da enorme peza, foran gravadas varios milleiros de anos denantes de Cristo. 

Non podemos imaxinar os esforzos que gastaron os nosos máis primitivos ancestros, para ergueren estes monumentos mudos, cos medios rudimentarios dos que dispoñían. O menhir foi o primeiro dos monumentos megalíticos que ergueron aqueles primeiros poboadores. Poden atoparse en calquera dos pobos atlánticos de raíz céltica, dende Irlanda ata a Bretaña francesa. Existen grandes conxuntos aliñados, e outras pezas illadas de soberbias dimensións. No nóso país, nembargantes, desapareceron a meirande parte deles, e somentes se poden atopar catro exemplos solitarios. Castelao achacábao a que foron cristianizados, e deron orixe ós cruceiros. Non sabemos cal era a utilidade e significado destas mudas testemuñas pétreas do tempo. Non sabemos cal é o porqué da súa afiada sombra. Hai quen di que puideron ser monumentos funerarios, destinados á eternidade, e que servían de homenaxe eterna á memoria e ó espírito dos antergos. Ó fin e ó cabo, iso é o que seguen sendo para nós: monumentos na lembranza dos ancestros.