Ás portas do Mosteiro de Santa María de Oseira

“PoI-as augustas bóvedas d' un craustro
d' o Mosteiro d' Oseira, pensatible,
co-as mans en cruz e co-a cogula posta,
o Abade don Sesnando paseaba
abismado cicáes d' o infinito
n-os fondos e subrimes pensamentos,
que son d' os sábeos a perpétua Ioita,
cando n-a torre d' o relós vibrantes,
graves soando e con pousar soléne,
unha tras outra, sete bateladas
repercutiron n-as sombrisas bóvedas
con ecos malencónicos”. 
Valentín Lamas Carvajal, Saudades gallegas

Aló polo mes de maio do presente ano, namentres coñecía algúns dos máis feiticeiros recunchos que se perden pola Provincia de Ourense acompañado polos meus amigos cascarilleiros Adrián Hernanz, Facun Adrián Fariña, decidimos facer unha breve parada nunha das parroquias máis célebres da vila panadeira de San Cristovo de Cea para coñecer un dos máis históricos e coñecidos mosteiros galegos e dar boa conta dos seus inigualábeis produtos. Estamos a falar do Mosteiro de Santa María a Real de Oseira. Uns días antes, o meu gran amigo Antón da Sobreira, contárame que neste mosteiro elaborábase un licor único nesta nosa terra galaica; o Eucaliptine, licor de eucalipto. Antón díxome que este licor era moi saboroso e man de santo para as catarreiras e dores de gorxa. Críallo ben, as follas do eucalipto abren as fosas nasais e despexan o moco. A pesares de que nunca maxinei beber o celme do eucalipto, o certo é que tiña moitísimas ganas de probar este licor. Así foi como nos achegamos até Oseira, até un dos meirandes mosteiros deste noso país.

Hai quen di que deste mosteiro saíu a receita do senlleiro Pan de Cea. Crese tamén que é o primeiro lugar do interior onde se comezaría a conservar o polbo que traían dende a costa, secándoo, e onde nacería a receita e o segredo deste manxar que dende aquel entón e até os nosos días, non pode faltar en ningunha feira galega. Chegamos a Oseira unha mañá solleira e calorosa. Nada máis chegar, sorprendéronnos para ben os fermosos xardíns do mosteiro, ateigados de rosas, caraveis, hortensias  e flores de infindas cores que semellaran abrir de véspera, que semellaban saudar por vez primeira á súa única e finita primavera. 

Estabamos ante as portas mesmas do Mosteiro de Santa María a Real de Oseira, escoitando as taciturnas badaladas que cuspían as horas e vomitaban o paso do tempo, coma un réquiem de minutos e segundos xa finados. Para a nosa sorpresa, as portas do mosteiro estaban pechadas ó público, polo que tivemos que conformarnos con contemplar a grandeza deste mosteiro dende fóra e coñecer as súas entrañas noutra ocasión. 

A historia deste mosteiro comezaría aló polo ano 1137, momento no que unha pequena comunidade monástica se refuxia nestas terras ourensás para vivir en soidade i en harmonía; inmersos na súa fe. Estes integraríanse na orde do Císter pouco tempo despois, no 1141. Nese mesmo ano chegaría a Oseira un grupo de monxes franceses enviados por San Bernardo. O que nun principio era un pequeno e modesto edificio, co tempo iríase ampliando a medida que os monxes ían atesourando doazóns, principalmente por mediación do rei Afonso VI. Chegaron a ter tal riqueza que as súas posesións chegaban até o Couto de Marín e até Zamora. Nembargantes, no ano 1552, o mosteiro sufriría un importante incendio que arrasaría por completo tódalas dependencias, reducíndoas as cinzas. Aló polo ano 1835, a desamortización de Mendizábal asestaríalle o derradeiro golpe e obrigaría ós monxes a saíren do mosteiro. O Mosteiro de Santa María a Real quedaría totalmente abandonado e remataría por ser espoliado, ata que no 1929, os monxes retornan a Oseira e comezan a reconstrución do edificio. 

O templo monástico, de planta de crus latina, posúe un estilo románico oxival e foi erixido entrámbolos séculos XII e XIII. Durante o século XVII solaparíaselle unha fachada de estilo barroco. É unha das meirandes obras mestras da Orde Cisterciense na península ibérica. Foi unha auténtica mágoa non poder coñecer as entrañas deste maxestoso e senlleiro mosteiro ourensán. Denantes de liscar, achegámonos até unha das pequenas tabernas que fican ó carón deste mosteiro, co fin de saber se alí venderían algunha botelliña daquel licor de eucalipto do que tanto me ten falado o meu amigo Antón. Atendeunos unha anciá e a súa neta. Dixéronnos que tiñan o Eucaliptine á venda na súa taberna porque os monxes andaban ó seu e pechábanse moi pronto. Foi toda unha sorte para nós poder liscar de Oseira cunhas botellas de licor de eucalipto e cuns tarros de escurísima mel das abelliñas de Oseira. A mel mercámola na taberna pero tamén era dos monxes. Liscamos de Oseira saboreando moderadamente o famoso “Eucaliptine Ambar” e lendo na súa etiqueta o seguinte:

“Elaborado por los monjes de Santa María de Oseira según una antigua fórmula y combinación con hojas de tres especies de eucaliptus -biminalis, tasmania y rostrata- y otras plantas medicinales. El resultado, un afamado licor de gusto agradabilísimo, fruto del infatigable trabajo de los monjes”