O Pregamento Xeolóxico de Campodola

“Courel dos tesos cumes que ollan de lonxe! 
Eiquí síntese ben o pouco que é un home...”
Uxío Novoneyra 

Este pasado mes de decembro, namentres percorriamos as frías, mudas e solitarias serras dos Ancares, o xeo, a neve i o frío obrigáronnos a descender, a retornar cara o sempre fascinante e paradisíaco Courel, cara o verxel máis impresionante do noso país. Semella coma se o destino quixese vernos regresar ás máis fermosas i esquecidas aldeas courelás, ás súas devesas e ós seus centenarios soutos. Nembargantes, desta volta quixemos aproveitar a ocasión para coñecer un recuncho singular e impresionante que non puideramos visitar na nosa primeira viaxe a estes verdescentes eidos de Novoneyra. O noso obxectivo era unha antiga montaña situada no concello lugués de Quiroga, e da que moitos xeólogos i estudosos semellan afirmar que é un dos máis importantes achados xeolóxicos, non só do noso país, senón de todo o continente europeo. Trátase do Pregamento Xeolóxico de Campodola. Saímos de Quiroga cara Folgoso do Courel unha fresca tarde que presaxiaba treboadas. O noso obxectivo ficaba a uns escasos dez quilómetros de Quiroga, a carón do Río Ferreiriño, e de fronte ás pequenas aldeas de Campodola e Leixazós. Nada máis chegar a Campodola, puidemos albiscar un espectacular monte que semella escachar e converxer sobre si mesmo. 

Como diciamos ó comezo, este monte é un dos máis importantes monumentos xeolóxicos da vella Europa, e algo así como o embigo orixinario da nosa Galiza. É un lugar de interese xeolóxico de gran sona internacional. De feito, somentes en Europa se pode ollar algo semellante nos Alpes, en Teruel e nalgún punto dos Pirineos. Estabamos ante un recuncho único nunha terra de achados milenarios, ante un valioso pregamento xeolóxico de gran interese científico que se conserva intacto dende o Carbonífero inferior. Un pregamento xeolóxico é unha ondulación das capas ou estratos superiores da cortiza terrestre provocada polo movemento das capas máis profundas. Orixínase pola presión, pola forza tectónica que procede dende as entrañas mesmas da terra, e que fai que a codia terrestre vaia adoptando esta particular morfoloxía. Grazas ó traballo da erosión, neste espectacular monte de Campodola-Leixazós, pódese apreciar ó detalle, cunha gran nitidez, o proceso de pregamento, xa que quedou ó descuberto parte da súa estrutura interna. Hai máis de cincocentos millóns de anos, a cortiza terrestre era un lugar máis plano e uniforme que nos nosos días. Nembargantes, os violentos movementos das capas superiores foron propiciando a aparición de pregamentos e fracturas do terreo. Dende entón, os movementos sísmicos i en gran parte a erosión, contribuíron a deixar ó descuberto a estrutura mesma da terra nun gran taxo transversal.

O Pregamento de Campodola é un sinclinal, é dicir, un pregamento de estrutura cóncava na que o eixo de flexión, tamén coñecido como charnela, foi na súa orixe vertical. Nun período de millóns de anos, as forzas tectónicas foron propiciando que as capas pregadas se curvasen ata que o eixo quedou en posición horizontal. É un exemplo do que se denomina pregamento tombado. As capas que o compoñen conteñen minerais de propiedades e períodos xeolóxicos distintos: cuarcita do período Arenigiano (478-488 millóns de anos) e lousas do Ordovícico Medio (458-478 millóns de anos). Contan que nos “tesos cumes” destes montes existiu tamén outro pregamento, un anticlinal semellante a este, que desapareceu pola acción da erosión. Recentemente, este monte foi declarado Monumento Natural e incluído na Rede Galega de Espazos Naturais Protexidos. Semella incrible como a natureza, mediante a erosión e as forzas tectónicas, pode ir conformando e desprazando montañas tan xigantescas. Isto fainos pensar no pouco que somos en comparación co noso medio, co noso planeta. Nembargantes, non debemos esquecer que vivimos nun mundo vivo i en constante movemento, ateigado de forzas i enerxías que ás veces nos costa traballo chegar a comprender, mais están aí dende o xénese dos tempos.  Deixamos tras de nós este monte en constante movemento, este embigo que nos une ás entrañas da terra, constatando a certeza daquel verso de Novoneyra que dicía “Eiquí síntese ben o pouco que é un home...”