“En Vilancosta nacín
e nela penso morrer:
decote lle tuven lei
e xuro non lla perder.
Vilancosta é maravilla,
meu encanto, porque vexo
de Pico-Sacro o abanico,
en lindura sin parexo”.
Marcial Valladares
Hai quen di que na nosa Galiza existe un impoñente penedo onde, dende a noite dos séculos, se mesturan as lendas coa historia, o misterio coa fe e a paisaxe coa natureza. Hai quen di que nese sacro e misterioso lugar, nesa vella atalaia silenciosa, sucedéronse algúns dos máis importantes fitos históricos e lendarios do noso país. Hai quen di que nese lugar existiu un castelo e un mosteiro, así como pasadizos segredos cavados na rocha que fican ateigados de serpes. Ese lugar non é outro que o Pico Sacro, o monte das míticas serpes, dos mouros e xigantes, e a primeira tumba do Apóstolo Santiago. O Pico Sacro domina os verdescentes vales do Ulla e a contorna compostelá, e cos seus máis de 530 metros de altitude, fica como un extraordinario miradoiro destas terras. Este máxico pico atópase entre os concellos coruñeses de Vedra e Boqueixón. Fai un par de meses, namentres percorría o derradeiro tramo da Vía da Prata dende a Pobra de Sanabria, lembro camiñar a carón da sombra deste xigantesco pico, así como a impresión e a ledicia que sentín ó velo, pois significaba que estabamos xa preto de Compostela; era a derradeira etapa. I é que o Pico Sacro fica a carón da Vía da Prata i está a uns doce quilómetros da capital do país. Agora, un pouco máis descansados do Camiño, decidimos achegarnos ata este lendario e sacro monte para coñecer máis de preto este encrave e parte das lendas que atesoura. Saímos de Santiago unha fresca tarde de inverno con ganas de camiñar por empedrados e lendarios vieiros, de recender historia e misterio, de contemplar dende os máis altos petoutos os amplos horizontes e os húmidos vales que se estenden polos arredores de Compostela. Mais tamén coa curiosidade de saber por qué este lugar conseguiu atraer tantas lendas e historias, tantos mitos e crenzas, tantos homes e seres do universo mitolóxico.
Dende a saída da cidade, o solitario Pico Sacro sempre estivo presente no noso horizonte, mostrándonos a súa particular silueta, tan impoñente e maxestosa, tan dura e inquebrantábel. Semella unha inquedanza saber como este penedo puido resistir a erosión, os milenarios azoutes dos ventos e das treboadas. Quizais no interior deste impresionante penedo, nas súas propias e sacras entrañas, atopemos a resposta. Non tardamos en chegar a Lestedo, onde comezaríamos a ascensión ó monte máis emblemático e lendario do País. Logo duns cafés, comezamos a subir. De camiño xa puidemos dar boa conta das fermosas paisaxes que dende aquí se albiscan. Este pico atópase nun entorno agrícola dominado por amplas pradarías e multitude de eucaliptais. Nada máis chegar ó alto, o primeiro que chamou a nosa atención foi unha pequena pero fermosa capela que ficaba a rentes da núa rocha do pico. Tal e como comentabamos ó comezo, neste pico existiu un castelo e un mosteiro beneditino. Do primeiro non se conserva nada, agás a súa lenda, e do segundo; tan somentes esta pequena capela. Polo que parece, os monxes deixaron este pico pola dureza do clima e decidiron mudarse a San Lourenzo da Granxa, ladeira abaixo, para comezaren a traballar as terras nun lugar máis propicio. Nos nosos tempos, esta pequena capela románica non semella ter moita actividade, mais o certo é que se seguen a realizar romarías en honor a San Sebastián, o santo desta capela, dúas veces ó ano; unha en xaneiro e outra polo mes de maio. Do castelo pouco se sabe, mais contan que fora mandado construír polo Arcebispo Xelmírez aló polo século XII i era coñecido polo nome de Monsagro. Ó parecer, naquela fortaleza téñense vivido duros enfrontamentos entre o Arcebispo e Dona Urraca. Tempo despois, aló polo século XV, a vella torre foi substituída por outra nova, mais non tardou en ser derribada coas Revoltas Irmandiñas.
Deixamos tras de nós a capela e comezamos a ascender ata a cima. Outro dos grandes atractivos deste Pico Sacro son as rochas que o conforman. Polo que parece, trátase dun vértice xeodésico de gran valor xeomorfolóxico e moi pouco común. As rochas deste xigantesco monte son maioritariamente de cuarzo a medio cristalizar. Este material, tan duro coma fráxil, é moito máis resistente á erosión que outras moitas rochas como o granito ou a lousa. Eiquí teríamos a resposta a aquela inquedanza que traiamos de camiño namentres avistabamos a silueta do Pico Sacro. Nembargantes, achamos algo na cima que chamou fortemente a nosa atención e que non semella ter unha explicación tan sinxela. Trátase dunha importante división, unha profunda e ampla incisión na propia rocha. A lenda conta que foi produto da furia dun mitolóxico xigante que, coa súa espada, partiu a montaña en dous. Logo de cruzar esta profunda fenda, coñecida agora como a Rúa da Raíña Lupa, achamos algo que nos sorprendería aínda máis. Ante nós atopamos un profundo e misterioso coveiro escavado na propia rocha, rabuñado no pálido cuarzo, que nos deixou mudos e perplexos. Tratábase do Buraco dos Mouros, e como non podía ser doutro xeito, esta cova ficaba máis ateigada de lendas que de tesouros. Contan que existe outra preto da capela. As xentes d’antano crían que estes coveiros eran o fogar dos mouros e das serpes, xerándose así un marco propicio onde recrear as figuras mitolóxicas galegas. Outros moitos pensan que estas covas foron froito da cobiza dos romanos, que co obxectivo de achar ouro ou outros minerais de valor, cavaron estes pasadizos. Por se fose pouco, tamén hai quen sostén que se trata de covas naturais. Descoñécese a lonxitude das mesmas. Algúns espeleólogos dicían que este Buraco dos Mouros podería chegar a ter máis de 120 metros de profundidade, nembargantes, estudos máis recentes parecen indicar que non chegaría ós 30 dende o seu punto máis elevado.
Sen desviarnos do fío das lendas e do misterio, non debemos esquecer a figura da Raíña Lupa, que dende a noite dos séculos ten neste pico o seu fogar. A Raíña Lupa é unha das máis importantes figuras mitolóxicas do universo lendario e imaxinario galego, e súa lenda, recollida no Códice Calixtino, conta como á chegada dos restos do Apóstolo Santiago a Padrón dende Palestina, os portadores do corpo trasladárono cara o interior das terras galegas, até os dominios dunha poderosa señora coñecida polo nome de Lupa. O Códice semella situar o fogar da Raíña Lupa no Pico Sacro. Os portadores reclamaron un lugar onde soterrar a Santiago, así como animais de carga para transportalo. A Raíña Lupa puxo todo tipo de atrancos para impedírllelo. Contan que os enviou ó Promontorium Nerium fisterrán, ó Ara Solis; ós confíns da terra. Alí foron apresados por un sacerdote pero milagrosamente puideron fuxir. Contan que logo de atravesar o curso do Río Tambre, a ponte foise destruíndo ó seu paso, deixándoos libres dos perseguidores. Lupa ofreceu de novo ós portadores un lugar onde pacían bois mansos que poderían empregar para trasladar os restos. Nembargantes, nese lugar non había animais mansos, senón bois bravos e un fero dragón que os atacou. Nembargantes, estes puideron amansar os bois e lograron transportar os restos do apóstolo. Lupa, sorprendida ante tal milagre, finalmente cedeu e proporcionou estas súas terras para soterrar o corpo de Santiago. Cantas lendas e misterios atesoura este lugar. Deixamos tras de nós este pico mítico e sacro, este milenario altar de cuarzo, desexando que non morran as súas lendas. Sen elas, non quedaría xa nada daquel castelo nin daquel mosteiro beneditino, non quedaría nada dos mouros, das serpes, dos xigantes nin da Raíña. Que as lendas do Pico Sacro, como o pálido cuarzo que mantén o reino de Lupa erixido dende o principio dos tempos, sigan presentes na memoria dos galegos ó longo dos séculos!
Ningún comentario:
Publicar un comentario