Loito e pranto polas Fragas do Eume

“n-o Mosteiro xigante refrexaban
d' o sol os derradeiros esprandores,
en áscuas d' ouro trasformando os vidros,
e dando âs pedras un coor estrano,
como s' algun incendio as alumase” Valentín Lamas Carvajal 

Esta semana espertabámonos con outra mala nova para o pobo galego. Os féridos e duros voltaron a acoitelar o corazón da Patria, provocando a que pode ser a peor traxedia ecolóxica en Galicia dende o Prestige. Cando souben que o lume estaba a reducir a cinzas as ladeiras das Fragas do Eume, fiquei incrédulo e impotente ante tan xigantesca e devastadora traxedia. Coas bágoas nos ollos, contemplei as imaxes das voraces lapas consumindo e reducindo a cinzas as máis íntimas entrañas da fraga milenaria, emblema natural co que nos identifican en todo o planeta. Centos e centos de hectáreas de bosque virxe arrasadas por culpa de xente sen escrúpulos, o que sumado ás deficiencias na protección e prevención, foron a causa desta terrible e irreparable catástrofe. Ata fai uns poucos días, calquera galego ou estranxeiro, labrador ou mariñeiro, mestre ou alumno, amante ou non da natureza; podía mergullarse polas Fragas do Eume e ollar o feitizo que a natureza e os nosos antergos tiveron a ben preservar. Non en van, estas fragas milenarias eran un dos poucos bosques europeos virxes que se conservaban no mundo, con especies únicas de plantas e animais. Era un ecosistema singular pola súa frondosidade e fermosura, e tamén por conservar nas súas entrañas dous mosteiros do século XII, que teñen unha gran importancia histórica e artística. Cando un camiñaba polas súas sendas, pontes, ribeiras, soutos e vieiros, descubría un verxel, un auténtico paradiso, a fraga por excelencia que inspirou estoutra Fraga dos Mouros.

Na beira do Eume podían contemplarse aínda fentos únicos que sobrevivían dende o Cuaternario, carballos e castiñeiros centenarios, ameneiros, bidueiros, érbedos, salgueiros, freixos, loureiros, acivros, abeleiras ou piñeiros. Ao noso redor, atopamos ás veces as ánimas do monte, que conforman unha numerosa e singular fauna autóctona. Especies como a marta, o leirón, o gato montés, o picapeixes, o bufo real, o coello, o xabarín, a londra, o falcón peregrino, a píntega rabilonga, o raposo, o corzo ou o porco teixo eran habituais nestas fragas. Despois do incendio, todas estas especies de animais e vexetais forman parte da negra cinza que cobre o antano refuxio da natureza máis anterga, cinza que ameaza agora con precipitarse sobre o río e destruír tamén o ecosistema fluvial do Eume. As Fragas do Eume foron, dende sempre, un referente natural e paisaxístico. As súas máis de nove mil hectáreas entre os concellos de As Pontes de García Rodríguez, A Capela, Cabanas, Monfero e Pontedeume, conformaban unha xoia supervivente ó paso dos séculos, un dos poucos espazos naturais virxes que nos quedaban. Lonxe de tela protexido, a declaración de Parque Natural fixo caer en desuso a cultura forestal tradicional que dende sempre rexeu este lugar. En consecuencia, a limpeza e conservación da fraga viuse prexudicada, e esta foi a causa última da traxedia que vimos de sufrir. Agardemos que se tomen medidas de inmediato para comezar a rexenerar todas e cada unha das vellas cortizas centenarias e os seus verdescentes musgos, agora calcinados. 

Queimaron o pequeno verxel do Eume, esta lonxeva fonte de vida; este xenuíno chan de labirínticas raigames. Prenderon as pólas das centenarias árbores e dos milenarios fentos. Asediaron ás ánimas do monte, os seus coveiros, lobeiras e niños. Espantaron ás aves e ós corzos, sementaron a morte de esquíos e xinetas, marcaron o lume nos ollos do lobo. Reduciron a cinzas os troncos milenarios, ardeu o souto, queimáronse o musgo e mailos liques. Queimaron o corazón de tódolos galegos, queimáronnos a nós mesmos. Que rexurdan baixo as cinzas as raigames centenarias das antergas Fragas do Eume!