“Érel-o vivo semello
do tempo consomidor,
a vida cargand'a tolva,
e él royendo treidor.
Tamén coma tí, tolviña,
meus pensamentos dán grán;
pro cán n'o muíño do mundo
e coma foula s'esfán.
Róla, róla, non te pares,
muiñíño de meus pais,
mentras tí rolas eu penso
pra meu tormento nomais”.
Francisco María de la Iglesia, D’o mar e d’a terra
Esta pasada semana, namentres percorría boa parte da sempre fascinante Ribeira Sacra Miñota por asuntos alleos ás miñas viaxes, tiven a sorte de atopar un máxico e belido recuncho que chamou a miña atención e que non dubidei en coñecer e retratar. Tratábase dun vello muíño e unha fascinante fervenza que ficaban inmersos nun frondoso e húmido val. Este pequeno verxel, este anaco de historia, maxia e natureza, atópase no lugar de Tarrío, na parroquia de San Fiz de Asma, no Concello de Chantada. Albisquei este pequeno pero espectacular recuncho a carón da estrada LU-533 que une as localidades luguesas de O Saviñao e Chantada, pouco despois de atravesar o minguado curso do Miño, pouco despois de ver como as súas augas son inxustamente represadas pola man humana no Encoro de Belesar.
Dispúxenme a descender por unha intricada ladeira para ollar máis de preto esta sinxela pero espectacular paraxe, mais xusto denantes de comezar a descender cara o val, vinme arrodeado dunha infinidade de ringleiras de paus que semellaban guiar as vellas cepas das ribeiras socalcadas de Tarrío; estaba a pisar de novo as terras ensanguentadas, as húmidas ribeiras do mencía. Namentres descendía puiden ollar tamén unha infinidade de especies arbóreas que mergullan as súas reigames nas doces augas do río. Segundo me ía achegando até o muíño, achei á miña esquerda unha pequena leiriña ateigada de cultivos que non poden faltar na cociña tradicional galega; tal que allos, cebolas, patacas, grelos e verzas.
Tamén puiden ollar pirixel na beira do camiño e algunha que outra árbore froiteira, coma maceiras e cerdeiras. Isto fíxome pensar que aquel fermoso verxel podería ser unha propiedade privada dalgún veciño de Tarrío ou Chantada. Estaba xa a escasos metros daquel muíño que tanto me chamara a atención dende a estrada, no fondo daquel húmido e verdescente val, polo que non dubidei en apresurar o paso e arrodear o muíño para, a carón dunha ducia de vimbios, achegarme até as rochas do río e retratar este lugar denantes de que os donos aparecesen e me botasen de alí.
O río que, coas súas forzas e correntes, fixo xirar o rodicio, o eixo e as moas deste vello muíño, foi o Asma, un pequeno curso que nace e atravesa estas terras de Chantada e doa as súas augas ó minguado curso do Miño, logo de que este sexa represado no Encoro de Belesar. Agora xa non semella xirar roda algunha, as pezas fican danadas, esnaquizadas polo tempo e as crecidas. Ó igual que os muros do edificio, que presentan unhas profundas fendas case que irreparables. Quen sabe canto gran terían moído as moas deste muíño, quen sabe canta fame terían quitado. Nos nosos días, posiblemente sirva como alpendre para gardar os apeiros do campo, xa que fica pechado e a carón dunhas leiras traballadas. O edificio presenta unha planta rectangular, foi erixido en cachotería de granito e conserva un teito a dúas augas cuberto con tella do país.
A parte superior da cara orientada ó sueste dispón de dúas pequenas e cadradas xanelas, e pola estrutura da súa parte inferior semella que albergou dous rodicios, dúas moas. Na cara contraria, a orientada cara o noroeste, achei a gran canle granítica pola que se conducían as augas do Asma até o interior do muíño. É un auténtico privilexio contemplar, dende este antigo muíño de Tarrío, o descenso en ruxidoiras das augas do Río Asma, que por estas ladeiras enfeitizadas rebrincan i escuman por antr'as innumerables rochas, alentan os musgos e fentos, sacian as enredadas reigames das árbores das ribeiras e tinguen de cor este pequeno paradiso esquecido baixo a sombra das maxestosas e sacras ribeiras miñotas. As ramaxes dos salgueiros, bidueiros, e outras moitas especies que acompañan o curso do Asma están comezando a rebrotar logo de seren sacudidas polos ventos e as chuvias desta dura e pasada invernía. Unha infinidade gama de verdes e amarelos mestúrase nas nutridas e valiosas fragas que se estenden tralas ribeiras. Canta maxia se respira neste pequeno recuncho de Tarrío, canta paz, canta beleza e canta natureza atopei neste minúsculo verxel chantadino. Foi un enorme privilexio e unha gran sorte achar un lugar coma este; tan maravilloso e tan pouco coñecido. Quizais a grandeza, a sona e a maxestosidade dos Canóns do Miño e do Sil fagan permanecer na sombra a outros moitos recunchos máis humildes pero de gran beleza e valor coma este.
Despídome deste pequeno verxel, deste minúsculo paradiso da ribeira miñota, retomando o vieiro que me trouxo até eiquí e denantes de que algún veciño me chame a atención. Abandonei Tarrío ascendendo aquela ladeira e deixando atrás este recuncho onde se mesturan a maxia, a paz, a beleza e a natureza. Oxalá as fendas dos muros deste muíño resistan e lle gañen a partida ó tempo e as crecidas, ano a ano, e por moitos séculos máis.
Ningún comentario:
Publicar un comentario