A Fonmiñá, o berce do Miño

A Marina Ónega, da Pastoriza

"Frorón antíguo d'o chao gallego,
Por entre frores dános o rego
D'a sua rica fonte Miñá."
Valentín Lamas Carvajal

Nas labregas terras do concello lugués da Pastoriza, a lenda fálanos dos Xacios, seres metade persoa e metade peixe que vivían sumerxidos baixo as augas da Lagoa de Fonmiñá. Esta paraxe comparte co Pedregal de Irimia, no Concello de Meira, o privilexio de enxendrar ao mesmísimo Río Miño, a franxa celeste que atravesa a nosa bandeira. Pero se algo ten de peculiar esta lagoa, son as burbullas que emerxen á superficie e que tradicionalmente se coñecen coma Os ollos do Miño. Este fenómeno xeolóxico é a surxencia cárstica; as rochas calcáreas permiten que o caudal subterráneo do río atope unha saída disolvendo a rocha, e isto produce que as burbullas emerxan á superficie. Estas terras están situadas a uns 600 metros de altitude, e fican nutridas por diversas fontes, mananciais e regatos para enxendraren ao pai dos ríos que sacian a sede da meirande parte das terras do noso país.

O Miño comeza a súa andaina pola Terra Chá e remata o seu curso no Atlántico, aló polas terras do Rosal. Non cabe dúbida de que esta distinguida lagoa e o Pedregal de Irimia, constitúen o nacemento do río que atravesa e nutre ó seu paso o chan galego. Agora somentes queda desexar longa vida á Lagoa de Fonmiñá, e que non deixen de emerxer os Ollos do Miño do seu máxico e uterino berce.