Ás portas do fogar dos Condes de Taboada

“E pasei outra volta pola beira

do pazo fachendoso

que recorta no val úbedo e fresco

a grácil cheminea

e a torre derretida polo tempo.

E de novo a tenaz hipocondría

sentoume nunha pedra do carreiro...

O pazo de Galicia

cubre a nobre fachada de granito

de areiras, musgo, líquenes e cinza

que lle dan a fasquía turbulenta

dos iris fuxidíos,

das pátinas de néboa”.

Miguel A. Mouriño, Sete cruces e unha esperanza

Semella que foi onte, mais xa choveu dabondo, dende aquelas nosas primeiras viaxes ós máis  históricos pazos do noso País. Xa facía tempo que non procurabamos a sombra dos muros traballados por canteiros, das camelias, dos pombais, cabaceiras, capelas e fontes; que fican arrodeados de máxicos xardíns. Algo temos falado da beleza e historia de pazos como o de Lourizán, Cotón, Meirás, Oca, Mariñán ou Fefiñáns, mais aínda nos quedan por coñecer outros moitos antigos fogares nobiliarios neste chan sufrido e verdescente. Ó longo e ancho do noso territorio, pódense atopar centos de pazos, casas grandes e fortalezas, herdadas da máis antiga nobreza galega, mais o tempo foi mudando o seu poder en solitarias e miserentas fidalguías. Moitos destes  históricos fogares fican baleiros e abandonados, comestos polas hedras. Outros, nembargantes, cheos de fachenda coma nos seus mellores tempos. Desta volta, decidimos visitar e coñecer un dos pazos máis senlleiros da provincia de Lugo.

Viaxamos de novo cara o inetrior das húmidas terras de Lugo, ata a fértil Comarca de Chantada, na procura dunha mostra viva que se agocha no Concello de Taboada; ás portas mesmas da Ribeira Sacra. Estas terras son ben coñecidas polas múltiples mostras de arquitectura e patrimonio civil, como as casas grandes de Vidás, Moreda, Buín, e Soñán. E que dicir dos pazos de A Nogueira ou de Vilar!. Mais o pazo que procurabamos fica a un quilómetro escaso do termo municipal do concello lucense de Taboada, concretamente na parroquia de San Pedro de Bembibre, e goza de gran renome e prestixio. Namentres nos achegabamos ata este vello feudo, comezamos a afondar na importancia e historia do edificio que estabamos a piques de coñecer. Nada máis e nada menos que o vello fogar dos Condes de Taboada, unha antiga fortaleza reconvertida en pazo que logra conservarse coma nos seus mellores días. Contan os máis vellos que a longa estirpe dos Taboada tivo que deixar a súa vivenda en Castro Candad, ante a chagada dos normandos, e buscar refuxio na vella fortaleza de San Pedro de Bembibre. A historia fala de que os irmáns Álvaro e Lope de Camba e Taboada, dividiron a herdanza de seus pais en dúas partes. A Álvaro corresponderíalle o pazo de Rodeiro e a Lope, a fortaleza dos Condes en Taboada.  Tamén contan que na Igrexa de San Pedro, que fica preto da fortaleza e data do século XII, aínda repousan os restos de Juan Taboada Ribadeneira e Figueroa, ó que Felipe IV concedera o título de Conde. Non cabe dúbida que por estas terras, a estirpe dos Taboada deixou unha fonda pegada.

Unha vez chegados á fermosa parroquia de San Pedro de Bembibre, resultounos doado atopar o pazo. A silueta pétrea dunha vella torre de vixilancia constatou a súa presenza dende os arredores. O silencio do lugar é rachado somentes polo ledo canto dos paxaros. Detémonos, á fin, de fronte ás portas mesmas do Pazo de Taboada, coñecido tamén por estas terras luguesas como o Pazo dos Condes. Esta fortaleza e pazo preséntase ante nós soberbio, macizo e cheo de vida. Nos nosos días é unha propiedade privada que non permite visitas ó interior do recinto, polo que tivemos que conformarnos con ollalo somentes dende fora. O pouco que puidemos ver dende o exterior desta vella fortaleza, erixida no ano 1413 por magníficos canteiros e baixo o mandato dos Condes de Taboada, foi un edificio cunha estrutura en forma de “U”,   así como unha impoñente torre ameada de tres plantas. Nunha das fachadas atopamos un arco de medio punto onde se sitúa a porta principal do pazo, mais esta continúa pechada pra nós. Enriba xusto da porta, o escudo de armas dos Taboada semella recordarnos o poder desta vella fortaleza reconvertida, co paso dos séculos, en pazo nobiliario. Canto debeu mudar o seu aspecto, de pasar dunha fría e segura fortaleza a un luxoso fogar onde semella reinar a paz. A carón deste pazo atopamos un fermoso pombal e unha ducia de castiñeiros, e moi preto, a igrexa en honor a San Pedro, onde disque descansan os restos do Conde. Abandonamos o liberado condado para procurar novos eidos e fragas. Que os rexos muros desta antiga fortaleza sigan en pé ó longos dos séculos, e as súas portas, por sempre abertas.