Solpor no Castelo de Santa Cruz

"Os cañons de ambos lados feitos brasas
Non cesan de troar en muitos dias,
Estralando na Cruña po las casas
Vidreiras, e escachando as galerias.
Os ecos se rebaten às porfias
En Santa Cruz, San Pedro, e po Ia Torre,
No monte e po lo chano,
E escorrendo nas olas o estrondo
Da guerra cunde a sóa no Occeano"
Xoán Manuel Pintos

Corría o ano 1589 cando a Armada Inglesa, baixo o mando do mariño Sir Francis Drake decide atacar a costa da Coruña, saíndo vitoriosos da férrea defensa que exercía o Castelo de San Antón. A derrota herculina provocou que a finais do século XVI o Xeneral Diego das Mariñas ordeara a construción doutra fortaleza na Illa de Santa Cruz e de fronte á cidade da Coruña, formando un mellorado sistema defensivo, ao cal se lle uniría unha terceira fortaleza: o Castelo de San Diego, que foi derrubado no ano 1965 a pesares de ser declarado Monumento Nacional en 1949. No século XVIII comezan a cesar os ataques, e o Castelo de Santa Cruz de Oleiros pecha as súas portas para gardar unha tregua de silenzo e abandono ata o século XIX, cando pasa a mans da familia da condesa, periodista e escritora, Emilia Pardo Bazán, que o transforma nun pazo de verán con capela, xardíns e un pombal subterráneo. No ano 1939, o castelo é cedido pola familia Pardo Bazán para albergar a fillos orfos da guerra nas épocas do estío. Na actualidade é a sede do Centro de Extensión Universitaria e Divulgación Ambiental de Galicia (CEIDA). Na ribeira descansan, agora, as lixeiras gamelas da sardiña baixo o ensanguentado solpor da Coruña. Boa sorte ós veciños da feiticeira vila de Santa Cruz!